Impact Factor nedir?

13.07.2020

Impact Factor, bilimsel dergilerdeki makalelerin aldığı atıfların incelenmesiyle hesaplanan ve dergilerin kendi alanlarındaki etkisini gösteren bir başarı ölçütüdür.

Impact Factor fikri ilk olarak 1955 yılında Eugene Garfield’ın Science dergisine yayınlanan bir makalesinde ortaya atılmıştır (1). Garfield’in atıf analizi yönteminin ilgi görmesi ve genetik alanında deneysel bir atıf indeksi yayınlanmasının ardından Impact Factor terimi artık kabul gören bir kavram haline gelmiştir. Daha sonra 1975 yılında, Clarivate Analytics (o dönemki adıyla The Institute for Scientific Information) Impact Factor oranlarını içeren Journal Citation Reports (JCR)’u düzenli olarak yayınlamaya başlamıştır (2).

Her yıl merakla beklenen JCR, akademik topluluklar arasında dergilerin performansını belirlemek için kullanılan ölçütlerden en yaygın kabul görmüş olanıdır. JCR, akademik dergilerin atıf performanslarının yanı sıra kendi kategorilerindeki sıralamalarını da göstermektedir (Q1, Q2, Q3, Q4).

Impact Factor nasıl hesaplanır?
Impact Factor önceki iki yılda yayınlanan makalelerin üçüncü yılda aldığı ortalama atıftır (2). Her sene Haziran ayında açıklanan JCR bir önceki senenin Impact Factor oranlarını vermektedir.

Örnek vermek gerekirse, bu sene (Haziran 2020’de) yayınlanan JCR 2019 raporu, Science Citation Index Expanded (SCIE) ve Social Sciences Citation Index (SSCI)’de yer alan dergilerin 2017 ve 2018 senelerinde yayınladığı makalelere, SCIE, SSCI ve Emerging Sources Citation Index’te yer alan diğer dergilerin 2019 yılında yayınlanan makalelerinde yapılan atıfları dikkate almaktadır.

Örnek hesaplamayı aşağıda bulabilirsiniz.


Hangi dergilerin Impact Factor’ü olur?
Web of Science’ın SCIE ve SSCI dizinlerinde indekslenmeyen dergiler için Impact Factor değerinden bahsedilemez.

JCR listesi yalnızca SCIE ve SSCI dizinlerinde yer alan dergilerin Impact Factor değerlerini ve atıf analizlerini içermektedir.

Her dergi için farklı kaynaklardan derlenen atıfların hesaplanmasına dayanarak atıf performansı incelemesi yapmak mümkün olabilir. Ancak bu o derginin Impact Factor’ü olduğu anlamına gelmez.

AHCI ve ESCI dizinlerinde yer alan dergiler için Impact Factor hesaplanmamakta ve açıklanmamaktadır.

Sanat ve beşeri bilimler alanının yapısı diğer disiplinlere kıyasla makale hazırlama ve değerlendirme süreçlerinin uzunluğu, bilimsel iletişimin makalelerden ziyade kitaplar üzerinden ilerliyor olması ve konuların atıf potansiyelinde bir trend belirlenemiyor olması gibi nedenlerden dolayı AHCI’da yer alan dergilerin atıf trafiği diğer bilim dallarında olduğu gibi bir sıralamaya, yani Impact Factor hesaplamasına olanak sağlamamaktadır (3).

ESCI dergileri ise, atıf performansları ve diğer kalite kriterleri bakımından Clarivate Analytics tarafından izleme altında olan ancak resmi olarak Impact Factor değerleri açıklanmayan dergilerdir. ESCI’deki bir derginin ancak SCIE ve SSCI indeksine yükselmesi durumunda Impact Factor değeri olabilir.

Predatör dergiler ve Impact Factor
Yalnızca SCIE ve SSCI’da yer alan dergilerin resmi Impact Factor değerleri olmasına rağmen, predatör eğilim gösteren dergilerin yazı çekmek ve araştırmacıları yönlendirmek amacıyla web sayfalarında Impact Factor başlığı altında bazı değerleri yayınladıkları görülmektedir. Yazarların makale göndermeyi planladıkları dergileri araştırması ve etik dışı bu girişimlere itibar etmemeleri önemlidir.

Web sayfasında Impact Factor değeri açıklayan derginin gerçek manada Impact Factor değeri olup olmadığı JCR sayfasından kontrol edilebilir. JCR ücretli sunulan bir hizmet olmakla birlikte birçok üniversite üzerinden sisteme erişim bulunmaktadır.

JCR sayfasına ulaşılamaması durumunda, dergilerin SCIE ve SSCI’da indekslenme durumları Master Journal List sayfasından ücretsiz olarak kontrol edilebilir. Bu sayfada görüntülenmeyen dergilerin ve görüntülense dahi detay bilgilerinde SCIE ve SSCI’da indekslendiği yazmayan dergilerin geçerli bir Impact Factor’ü olmayacaktır.

Dergilerin 2019 yılı Impact Factor oranlarını gösteren JCR listesine buradan ulaşabilirsiniz.

Kaynaklar

1. Garfield E. Citation indexes to science: a new dimension in documentation through association of ideas. Science 1955; 122: 108-11.
2. Clarivate Web of Science. The Clarivate Analytics Impact Factor. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020 
3. Journal Citation Reports: Reasons for not calculating Impact Factors for journals covered in Arts&Humanities Citation Index. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020